"İmtihân ve tecrübe zamanları bittikten sonra, fenâ insanlar وَامْتَازُوا الْيَوْمَ اَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ hitâbıyla, yani “Ey mücrimler, bir tarafa çekiliniz!” diye olan tüyler ürpertici, sâikavârî, şiddetli emr-i İlâhî’ye ma‘rûz kalacakları gibi; iyi insanlar da فَادْخُلُوهَا خَالِد۪ينَ hitâbıyla, “Dâimî kalmak üzere cennete giriniz!” diye olan Cenâb-ı Hakk’ın mün‘imâne, şefîkāne, lütufkârâne emirlerine mazhar olacaklardır. İnsanlar böyle iki kısma ayrıldıktan sonra, kâinât da tasfiye ameliyatına uğrayacak. Kötülüğü, şerri, zararı tevlîd eden maddelerin bir tarafa çekilmesiyle cehennemin techîzâtı ikmâl edilecek; iyiliği, hayrı, nef‘i doğuran maddelerin de bir tarafa çekilmesiyle cennetin techîzâtı ikmâl edilecektir."

Yukardaki ifadelere göre kötülüğü ve iyiliği doğuran maddelerin yeryüzünde örneği var mıdır?

Yeryüzünde kötülüğü, şerri ve zararı tevlid eden yani doğuran maddeler; genel olarak yenilmesi ve içilmesi haram olan maddelerdir.

Alkol, kan, domuz eti ve leş gibi necis olan şeyler bu cinstendir.

Örneğin; alkol kullanıldığında insanın akıl ve iradesini devre dışı bıraktığından kişi cesurca adam öldürebilmektedir. Böylece kişi hem dünyada suçlu hem de ahirette günahkar konumuna düşer ve cehenneme girer. Yani alkol hem dünya hem ahiret hesabına çirkin şeyleri tevlid eder.

Bununla birlikte insanı kötülüğe ve şerre doğru sevk eden şeytan ve şeytan gibi hareket eden insanlar dahil habis ruhlu varlıklar da o maddelerdendir. Ayrıca insanda kötülüğe ve şerre meylettiren nefs-i emmare, gurur, kibir gibi hisler ve duygular da sayılabilir.

Yeryüzünde iyiliği, hayrı ve nef’i doğuran maddeler ise; çiçekler, güzel koku ve temiz su gibi yenmesi ve kullanılması helal olan maddelerdir.,

Bununla birlikte iyiliğe ve hayra sevk eden salih insanlar ve melaike ve ruhaniyat da hayrı ve iyiliği doğuran maddelerdir. Ayrıca insanı iyiliğe sevk eden, vicdan, kalb, ruh gibi latifeler de sayılabilir.

Hiç abes iş yapmayan Rabbimiz Kıyamet koptuktan sonra dünyada habis olan şeyleri Cehennem azabında isti’mal edecektir.

Güzel ve temiz olan şeyleri ise Cennet ehlinin mükafatında kullanacak ve bunları yokluğa atmayacaktır.