İşarat-ül İcaz eserini tercüme eden Abdulmecid Ağabeyhakkında detaylı bilgi verebilirmisiniz? Ve bu eserin tercüme edilmesine dair hangi malumatlara sahibiz? Ne zaman tercüme edilmiş?

Abdulmecid Nursî Efendi (1884-1967)

Abdulmecid Nursî Efendi, Bediüzzaman Hazretlerinin kardeşi ve aynı zamanda talebesidir. 1884 yılında Bitlis’in Hizan Kazası, İspirit Nahiyesi, Nurs Köyü’nde doğdu. Babası Mirza Efendi, annesi de Nuriye Hanım’dır. Abdülmecid Efendi, ilk tahsiline babası Efendi Mirza ile ağabeyleri Abdullah ve Bediüzzaman Said Nursi’den aldı. Ardından Tağî ve Arvas medreselerinde okudu. 1918-1920 yılları arasında Şam’da bulundu. Van Horhor Medresesi’nden icazet aldı. Diyanet teşkilatında pek çok yerde müftü olarak görev yaptı. 1955 yılında Ürgüp müftüsü iken emekliye ayrıldı. Emekli olduktan sonra, kızının tahsili dolayısıyla Konya’ya gelip yerleşti. 1955-1956 yılları arasında Konya İmam Hatip Okulu’nda meslek dersleri öğretmeni olarak görev yaptı. 1967 yılında vefat etmiş, Üçler Kabristanı’na defnedilmiştir. Kabri Üçler Kabristanı’nda Hacıveyiszade’nin kabrine giden yol üzerinde, kümbetli kabrin hemen güneyindedir.

Bediüzzaman Hazretleri kendisi için şu ifadeleri kullanmıştır;

-“İnşâallâh âlî bir zekâ ve gayreti bulunan Abdülmecîd’i gayrete getirdi. Hulûsî’ye yakışacak, çalışkan, müteyakkız bir arkadaş oldu.”[1]

-“Abdülmecîd, Hulûsî’den sonra kıymetdar bir kardeşim, bir talebemdir. Her sabah ve akşam Hulûsî ile beraber, bazen daha evvel duâmda ismiyle hazır oluyor.”[2]

-“Öz kardeşim ve en birinci ve yüksek ve fedâkâr bir talebem olan Abdülmecîd’dir.”[3]

Abdulmecid Efendi ileri derecede Arapça bilmekteydi. Bu sebeple Üstad Hazretleri Mesnev-i Nuriye ve İşarat’ül İ’caz başta olmak üzere birçok Arapça risalelerini ona tercüme ettiriyordu. Abdülmecid Efendi İşarat’ül İ’caz eserinin nihayetinde/sonunda şöyle demektedir;

“Allah’ın avn ve inâyetiyle ümidimin, iktidarımın fevkinde şu tercümeyi iyi kötü yaptım. Noksânları çoktur. Müellifince ıslahları lâzımdır. Zaten onun himmetiyle bu kadarını ancak yapabildim. Yoksa serâpâ taşlık, kıraç, mahsul alınması pek güç bir tarlaya benzeyen bu tefsirin pek yüksek manalarına zarf olan kuvvetli kelimâtını, sönük, kör bir fikirle tercüme etmek, Abdülmecîd’in işi değildir. Yine onun fart-ı şefkatinden himmeti yetişti. İkmâline muvaffak oldum. Mütercim; Müellifin küçük kardeşi ve nûr talebesi”[4]

Ancak Abdulmecid Efendinin yaptığı bu tefsir tercümesi daha sonra Hüsrev Efendi tarafından tekrar gözden geçirilmiş, bir nevi yeniden tercüme etmiştir. 1950'li yıllarda lisede okurken Bediüzzaman Hazretleri'nin Isparta'da kaldığı eve ara sıra gelip hizmetlerinde bulunan Zekeriya Kitapçı'nın şahit olarak Hüsrev Efendi'nin yakın talebelerine naklettiğine göre, Abdülmecid Nursi'nin tercümesi Üstad'a geldiğinde kitabı eline alıp koklamış: "Keçeli anlayamamış. Bunda Risale-i Nur'dan yalnız bir kokucuk var" demiştir.

Kitapçı'nın dediğine göre daha sonra Üstad Bediüzzaman'ın bu vazifeyi Hüsrev Efendi'ye vermesi üzerine Hüsrev Efendi İşaratü'l-İ'caz'ı, Abdülmecid Ağabey'in nüshası üzerinden çalışarak yeniden tashih ve tercüme etmiştir. İşaratü'l-İ'caz'ın Kur'ân harfleriyle münteşir (neşredilmiş) olan Türkçe tercümesi, Hüsrev Efendi tarafından yapılan bu tercümedir.[5]

Bu eser hakkında mütercimlerden maada, Arapça icazlı ve belağatli bir eser olduğu için Türkçeye tercümesinin aslının yerini tutmayacağını Üstad Bediüzzaman Hazretleri şöyle ifade etmiştir;

“Türkçeye tercümesi, Arapçadaki cezalet, belâgat ve harika kıymetini muhafaza edememiş, bazan da muhtasar gitmiş. İnşaallah Arabî tefsir, bu tercümenin âhirinde bir mâni olmazsa neşredilecek; tercümedeki noksanlarını izale edecek. Fakat Arabî tefsirde tevafukun envaından çok harikalar vardır; beşer ihtiyarı karışmamıştır.”[6]