İslam dini, emek ve zihinsel çaba ile üretilen eserlerin (resim, yazılım, kitap vb.) sahibinin izni olmadan ticari amaçla çoğaltılmasını veya kullanılmasını kul hakkı ihlali olarak görür ve caiz kabul etmez.1 Pinterest'teki her görsel "kamu malı" değildir; bir sanatçının eseri olabilir Hizmet veya hayır işlemek niyetiyle dahi olsa, başlangıç noktasındaki vesilenin (şablonların) şaibeli veya hak ihlali içeren bir yolla elde edilmesi, yapılan işin manevi bereketini zedeler. Hakkın hatırı âlîdir düsturunca, eser sahibinin rızası olmayan bir malzemenin kullanılması uygun düşmez.
Telifsiz veya lisanslı görseller sunan sitelerden indirme yapmanız veya Pinterest'te eser sahibinin "kullanıma açıktır" ibaresini teyit etmeniz gerekir.
Katılım Ücreti ve Kâr (Hizmet İçin Para Toplamak)
İslam hukukunda kâr haddi için kesin bir sınır (yüzde) konulmamıştır. Önemli olan alıcı ve satıcının karşılıklı rızasıdır ve aldatma (gabn-i fahiş) olmamasıdır. Prensip olarak, alışverişler için kesin bir kâr haddi konulmamış olup kâr oranları piyasa şartlarına bırakılmıştır. Konuyla ilgili olarak Allah Resûlü (a.s.m.), fiyatların artması dolayısıyla kendisinden bu duruma müdahale etmesi istendiğinde bunu yapmamış ve fiyatların doğal piyasa şartları içerisinde arz ve talebe göre oluştuğuna dikkat çekmiştir.2
Fakihler de bundan hareketle kâr haddinin eşyadan eşyaya farklılık gösterebileceğini, bu sebeple de kesin bir takdir yapılamayacağını söylemişlerdir.3
Bununla birlikte fakihler, piyasada suistimaller olduğu, karaborsacıların devreye girerek halkı mağdur ettikleri, özellikle halkın zaruri ihtiyaçları sayılabilecek mallarda aşırı bir şekilde sunî fiyat artışları yaşandığı durumlarda, kamu otoritesinin fiyatlara müdahale (narh) yetkisini kabul etmişlerdir.4 Aşırı fiyatın tespitinde bilirkişilerin günün piyasa şartları içerisindeki belirlemeleri esas alınır.
Siz burada sadece kağıt satmıyorsunuz; bir "organizasyon, ortam ve atölye hizmeti" sunuyorsunuz. Katılımcılar, 50 TL'nin hem malzeme hem de topluluğa katkı (bağış/teberru) olduğunu bilerek veriyorlarsa, bu ücreti almanız ve artan parayı hayır işlerinde (hizmette) kullanmanız helaldir.
Özetle Ne Yapmalısınız?
1. Görseller: Pinterest'teki rastgele görseller yerine, telifsiz olduğu kesin olan kaynakları kullanın (bu, işin temelini helal kılar).
2. Ücret: 50 TL almanızda bir sakınca yoktur; katılımcılara gelirin fazlasının diğer atölye ve hizmetlerde kullanılacağını belirtmeniz (şeffaflık) "helal dairesindeki keyfe" tam uygun olur.
Din İşleri Yüksek Kurulu-Ticarette kâr haddi var mıdır? Sualinden alıntıdır.
Ebû Dâvûd, Büyû‘, 51 [3450]; Tirmizî, Büyû‘, 73 [1314]
Kâsânî, Bedâ’i, 5/129
Merğînânî, el-Hidâye, 4/378
