İnsan ilişkilerinin sağlam ve güvenilir olmasının temel şartlarından biri, kişinin söylediği ile yaptığı arasında uyum bulunmasıdır. Bu konu, İslam ahlâkının ve Hz. Peygamber’in (s.a.v.) sünnetinin en önemli prensiplerinden biridir. Bir kimse başkasını bir hatadan dolayı uyardıktan sonra aynı hatayı kendisi işlerse, bu durum söz ile davranış arasındaki dengeyi bozar; hem güveni zedeler hem de yapılan nasihatin etkisini azaltır. Allah Teâlâ Kur’an’da şöyle buyurmuştur:

Yapmayacağınız şeyi niçin söylüyorsunuz? ¹ 

Cenab-ı Hak bu ayet ile kulun önce kendini düzeltmesini, sonra başkasına öğüt vermesini istemiştir. Bu ayet, kişinin sözünden önce amelinin gelmesi gerektiğini gösteren temel bir ilke olarak kabul edilir. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.v.) de hayatı boyunca bu ilkeye titizlikle riayet etmiş, hiçbir zaman başkalarına yasakladığı bir şeyi kendisi yapmamış, tavsiye ettiği her davranışı önce kendi hayatında yaşatmıştır.

Bununla birlikte, insanın yaratılışı gereği hata yapabileceği de bir gerçektir. Sünnet, hata yapan insanı dışlamak yerine ona doğru yolu gösterir. Kişi, uyardığı bir davranışı farkında olarak veya olmadan kendisi yaparsa, sünnete göre yapılacak en doğru şey hatayı kabul etmek, özür dilemek ve kendini düzeltme iradesi göstermektir.

Sonuç olarak, bir kişiyi hatasından dolayı uyarmak elbette güzel bir davranıştır; ancak bu uyarının kalıcı ve etkili olabilmesi için insanın kendi davranışlarının da bu uyarıyla uyumlu olması gerekir. Sünnete göre ideal olan, önce kişinin kendini düzeltmesi, sonra başkalarına örnek olacak şekilde nasihatte bulunmasıdır. Buna rağmen insan hata ederse, bu durumda öncelikli olarak hatayı kabul etmeli, samimi tövbe etmeli ve ciddi bir şekilde kendini düzeltmeye niyet edip gayret etmelidir.

1. Saf, 2