"Ve dilenciye gelince, sakın (onu) azarlama!" (Duha, 10) ve "Onların mallarında, dilenen ve (iffetinden dolayı dilenmeyen) yoksul için bir hak vardır (verirler)!" (Zariyat, 19) bu gibi ayetlerden anlaşıldığı üzere Rabbimiz dilencilere de bir şeyler verilmesini istiyor. Malesef bu zamanda dilenenlerin büyük bir kısmı ihtiyactan değil meslek edindikleri için dileniyorlar. Bu meselede ölçü ne olmalıdır?

Bu ayetler bize, düşkün insanlara karşı merhametli olmayı tavsiye ediyor. Bu sebeble dilencilerin çoğunluğunun bu işi meslek haline getirmiş olması, “bütün dilenciler böyledir” diyerek bizi tamamına karşı merhametsizliğe sevk etmemelidir.

Üstad Bediüzzaman, "Onlar kendilerine rızık olarak verdiklerimizden infâk ederler" (Bakara, 3) ayetinin izahında bu konudaki ölçüyü şöyle açıklar:

Şu cümlenin kısımları, sadakanın kabul şartlarının beşine işaret eder.

Birinci şart: Sadakaya muhtaç olmamak derecede sadaka vermek ki, “mimmâ” lafzındaki “min (den)” ile o şartı ifade eder.

İkinci şart: Ali'den alıp Veli'ye vermek değil, belki kendi malından vermektir. Şu şartı “razaknahüm (onları rızıklandırdık)” lafzı ifade ediyor. "Size rızık olandan veriniz" demektir.

Üçüncü şart: Minnet etmemektir. Şu şarta “razaknâ (rızıklandırdık)” daki “nâ (biz)” lafzı işaret eder. Yani "Ben size rızkı veriyorum. Benim malımdan benim kuluma vermekte minnetiniz yoktur."

Dördüncü şart: Öyle adama veresin ki, nafakasına (geçimine) sarfetsin. Yoksa sefahete (haramlara) sarfedenlere sadaka makbul olmaz. Şu şarta “yünfikûn (nafaka olarak verirler)” lafzı işaret ediyor.

Beşinci şart: Allah namına vermektir ki, “razaknâhum (onları rızıklandırdık)” ifade ediyor. Yani "Mal benimdir, benim namımla vermelisiniz." (25. Söz)

Sadakanın beş şartı içerisinden dördüncüsü dilencide aranan şartı gösteriyor. Yani geçim olarak o sadakaya ihtiyacı olacak ve bunu geçimi dışında ve özellikle içki gibi haramlara sarf etmeyecek.

Kimin ne kadar muhtaç olduğunu ve nereye harcayacağını anlamak çok zordur. Bu yüzden o anda kalbine gelen kanaatle hareket etmelidir. Nafakasına sarf edeceğine dair bir izlenim ağır basıyorsa verilebilir. Aksi takdirde verilmez. Ameller niyetlere göredir. Biz iyi niyetle verdikten sonra, dilencinin bunu hak etmeyen biri olması, ya da yanlış yerlerde kullanması bizi mes’ul etmez.