Hak dinden dönüp Mürted olan bir kişi daha sonra tövbe edip yeniden Müslüman olursa, İlk İslâmî hayatında yaptığı ibadet ve sevaplarının durumu ne olur? Mezheplerin bu konu hakkındaki görüşleri nelerdir? 

İslâm dininden çıkıp “Mürted” olan ve daha sonra tekrar Müslüman olan kişinin daha önceden yaptığı amelleri İmam-ı Azam Ebû Hanife ve İmam Malik Hazretlerine göre boşa gider, silinir. Ancak İmam Şâfiî’ye göre mürted olan kişi hak dine yeniden dönünce amelleri de onunla beraber döner ve boşa gitmez. Bu mesele hakkındaki âyeti ve bu âyetin tefsirlerdeki kısa izahını buraya alıyoruz. Şöyle ki:

“…İçinizden kim dininden döner de kâfir olarak ölürse, dünyada ve âhirette amelleri boşa gidenler işte bunlardır. Cehennemin dostları da bunlardır ve orada onlar devamlı kalıcıdırlar.”[1]

Bu âyetin izahı Ömer Nasuhi Bilmen Tefsirinde şöyle geçmektedir:

“(Onların bütün amelleri) vaktiyle yapmış oldukları ibâdetleri, hayırlı işleri (dünyada da, âhirette de boşa çıkmış) ehemmiyetten, sevaptan mahrum kalmış (olur.) Kendileri pek büyük bir hüsrana uğramış bulunuyorlar. (Ve onlar artık cehennem ehlidirler.) Orada azap göreceklerdir ve (onlar orada) cehennem ateşinde (ebediyyen kalacaklardır.) Artık onlar için kurtuluş yoktur.

Müslümanlıktan dönen bir kimse daha sonra İslâmiyet’e geri dönse İmam-ı Azam’a göre vaktiyle yapmış olduğu amellerinin sevabı tekrar kendisine verilmez. O ameller     boşa gitmiştir.  Fakat İmam-ı Şâfi’ye  göre  böyle  biri  İslâmiyet’e  geri  dönünce  Müslümanlıktan  ayrılmadan  evvel yapmış  oldukları  amelleri  boşa gitmez. Binaenaleyh vaktiyle yapmış olduğu haccı iade etmesi gerekmez. Şu kadar var ki sevabı boşa gitmiş olur. “

Bu âyetin Kur’ân Yolu Tefsirindeki izahı ise şöyledir:

“Önce Müslüman olup sonra İslâm’ı inkâr ederek başka bir dine geçen veya dinsizliği seçen kimselere mürted denilmektedir. Hak dine aykırı olan inancının belirgin özelliği şirk; yani “Allah’a ortak koşmak, O’na mahsus olan sıfat ve fiillere başkalarını da ortak etmek” olan kimselere müşrik denir. İçi kâfir dışı Müslüman olanlar münafıklardır. Kâfir terimi ise bu üç terimden daha geniş bir anlam ihtiva etmekte olup hak dine aykırı olan ve kişiyi hak dinin dışına çıkaran bütün inançların sahiplerini ifade etmektedir.

Birçok âyete göre kâfirlerin (müşrik, münafık, mürted) bu inançları, dünyada yaptıkları iyi işlerin dinî sonuçlarını iptal etmekte, onlardan –sevap, ecir, âhiret azığı ve sermayesi olarak– fayda görmelerini engellemektedir.[2] Kâfirler dünya hayatında “kardeşlik, velâyet (birbirinin velileri olmak), vârislik, ganimet payı, evlenmenin câiz olması” gibi Müslümanlara mahsus bulunan haklardan ve ilişkilerden mahrum kaldıkları gibi âhirette de cehenneme girmekte ve orada devamlı kalmaktadırlar.

Hak dinden dönen kimse yeniden İslâm’a gelirse, ilk İslâmî hayatında yaptığı sevaplarla ibadetler defterine yazılır, yeniden değer kazanır mı, yoksa araya giren inkâr sebebiyle defterden silinmiş olduğu için boşa mı gitmiş olur? Tefsir ettiğimiz âyete göre mürted bu hali üzere ölürse ameli boşa gitmektedir, inkârından cayar ve yeniden İslâm’a dönerse amelleri boşa gitmeyecektir.

Konuyla ilgili başka âyetlerde ise “hak dinden dönmenin amelleri boşa gidermesi”, bu hal üzere ölme şartına bağlanmamıştır.[3] Bu âyetleri bir arada değerlendiren ve farklı yorumlayan müctehid ve tefsirciler farklı sonuçlara ulaşmışlardır. Ebû Hanîfe ve İmam Mâlik’e göre hak dinden dönen kimsenin amelleri boşa gider, daha önceden adak adamış ise yerine getirmesi gerekmez, haccetmiş ise yeniden hacca gitmesi gerekir. Bu âyetteki şartı ve kaydı dikkate alarak diğer âyetleri de buna göre anlayan İmam Şâfiî’ye göre mürted hak dine yeniden dönünce amelleri de onunla beraber döner ve boşa gitmez.”