Tabiat Risalesinde geçen, "Bir mevcûdun vahdeti varsa, elbette bir vâhidden, bir elden sudûr edebilir." bahsini izah edebilir misiniz?

Bir mevcudun, yani bir tek varlığın vahdeti, yani birliği varsa, yani vücudu ve azaları birlik ve düzen içerisinde ise, bir elden ya da bir merkezden çıkmış demektir. Karmaşık sebeblerin ürünü değildir.

Mesela çok kimselerin yardımlaşmalarıyla yapılan bir üründe dahi, bu kimseler aralarındaki birliği ne kadar iyi sağlamışlar ve adeta tek bir şahs-ı manevi haline gelmişlerse o kadar başarılı bir ürün olur. Eğer aralarında tam birlik sağlayamazlarsa, mahsul de o derece kaliteden uzaklaşır. Demek ki, birlik düzenin ve başarının sebebidir. Birlikten uzak müdahaleler karmaşa ve başarısızlığın sebebidir.

İşte bunun gibi, mesela Allah'ın yarattığı bir sinekte mükemmel bir birlik ve düzen ve harika bir sanat görünüyor. Bu birlik üzere oluş, onun tek bir yaratıcısı olduğunu, bir birinden ayrı sebebler tarafından rastgele ortaya çıkarılmadığını gösteriyor. Allah'ın yarattığı bütün canlılarda o kadar hücrelerin ve azaların hiç bir düzensizlik olmadan harika bir düzen ve birlik içinde olmaları onların nihayetsiz kudret ve ilim sahibi bir tek zat tarafından yaratıldığını açıkça isbat ediyor.