Bedihi kader ve nazari kader nedir? Örneklerle açıklanabilir mi?

Bedihi kader, gözle görünen apaçık kader manasına gelir. Kader ise ölçü demektir. Bununla kasd olunan  ise, yaratılmış şeylerdeki gayet muntazam ve gözle görülen ölçülerin bunların önceden var olan bir kader ölçüsü ile yaratıldığını göstermesidir.

Nazari kader ise, nazarla yani düşünerek anlaşılan kader demektir. Yani yaratılmışların gözle görülen ölçülerinde tecelli eden kaderden yola çıkarak, "demek ki, o canlının bütün tarihçe-i hayatı dahi bir kaderin nizmına tabidir" diye düşünerek anlaşılan kader, nazari kaderdir.

Üstad Bediüzzaman bu meseleyi ağaç misali üzerinden Kader Risalesi'nde şöyle açıklıyor:

"Bedihî kader ise, o çekirdeğin tazammun ettiği (içindeki) ağacın, maddî keyfiyat ve vaziyetleri ve heyetleridir (maddi biçim ve şekilleridir) ki, sonra göz ile görünecek.

Nazarî ise, o çekirdekte, ondan halkolunacak ağacın müddet-i hayatındaki geçireceği tavırlar, vaziyetler, şekiller, hareketler, tesbihatlardır ki, tarihçe-i hayat namıyla tabir edilen vakit-bevakit değişen tavırlar, vaziyetler, şekiller, fiiller; o ağacın dalları, yaprakları gibi intizamlı birer kaderî mikdarı vardır." (26. Söz)