“(...) Kadınlar tekrar sordular: "Aklımızın ve dinimizin noksanlığı nedir, Ya Resulullah?" Resulullah (a.s.m.) "Kadının şahitliği erkeğin şahitliğinin yarısı değil midir?" diye sordu. Kadınlar "Evet!.." cevabını verdiler. Resul-i Ekrem Efendimiz izah etti ve tekrar sordu: "İşte bu aklın eksikliğinden hayız gördüğü zaman [günlerce bekler] namaz kılmaz, Ramazan`da bir müddet oruç tutmaz değil mi?" Kadınlar, "Evet!.." dediler. [Hadis için bk. Buhârî, Hayz 6, Zekat 44, İman 21, Küsûf 9, Nikah 88; Müslim, Küsûf 17, (907), İman 132, (79); Nesâî, Küsuf 17, (3, 147); Muvatta, Küsuf 2, (1, 187)]”

Bayanların din ve akıl noktasında noksan yaratılmasının hikmeti nedir? Bu hadisi feminizmin ağzına dolayanlara nasıl cevap verilebilir?

Bu hadis-i şerifte kadınlara karşı bir ikaz söz konusudur. Yoksa kesinlikle bir hakaret veya küçük görme manası taşımamaktadır. Kadınların yaratılışı itibariyle bazı zayıf noktalara dikkat çekilmiştir. Zaten insan yaratılışı itibariyle kendisine verilen özelliklerden dolayı mesul değildir. O özellikleri kullandığı yere göre mesuliyeti olur. Erkeklerin kadınlardan üstün olan bir kısım özellikleri olduğu gibi kadınların da erkeklerden üstün olan özellikleri vardır. Mesela şefkat ve merhamet noktasında erkekler kadınlara yetişemezler. Bunun için kadınlar şefkat kahramanları olarak nitelendirilmektedirler.

Burada bahsi geçen din ve akıl noktasındaki noksanlık olarak görülen durumları Sevgili Peygamberimiz (a.s.m) çok güzel bir şekilde tarif etmiştir. Yani kadınlar özel günlerinde ibadet yapamamaktadırlar, bundan dolayı ibadet yapan erkeklere karşı bir noksanlık durumu vardır. Fakat kadınlar böyle yaratıldıkları için bundan mesul değillerdir. Aynı şekilde kadınlar erkeklere göre daha duygusal oldukları ve hisleriyle daha çok hareket ettikleri için, hislerinin yoğun olduğu durumlarda akıllarını erkekler gibi kullanamayabilirler. Yaratılış itibariyle böyledir. Kadınların bu özelliğine dikkat çekilerek hata işlememeleri için hadiste ikaz vardır. Yoksa erkeklerden çok daha akıllı kadınlar vardır. 

Daha geniş izah için bu Hadis-i Şerif ile alakalı olarak Kütüb-i Sitte şerhindeki açıklamayı buraya alıyoruz:

"AÇIKLAMA:

1- Resûl-i Ekrem (aleyhissalâtu vesselâm), bu hadislerinde kadınları manen en ziyade ziyana atan fıtrî zaaflarına dikkat çekmektedir. En ziyade diyoruz çünkü cehennemdeki çokluklarının sebebi bu zaafa bağlanmaktadır. O zaaf da: Kötü sözü çabukça, çokça sarfetmeleri, kocalarına karşı  nankörlükleri, erkeklerin aklını çelici olmaları. Erkekleri günaha attıkları için, sebep olmadan dolayı kendilerine mesuliyet gelmektedir.

2- Hadis, ilk nazarda, kadınlara  karşı her zaman  her yerde görülen istihfaf edici bir tavır taşıyor gibi gelebilir. Fakat aslında, bunu söylemek hadisteki inceliği kavramamak olur. Resulullah, kadınlarda tabii olarak mevcut, fakat farkında olamadıkları zaaflarını göstererek, şuurlu olarak o zaaflarının üzerine gidilmediği takdirde hasıl edecekleri  zararın büyüklüğüne dikkat çekmiştir. Şöyle ki: Kadınlar annelik gibi, şefkat ve hissilik gerektiren bir vazife üzere yaratıldıkları için, birkısım hissiliklerde erkeklere nazaran daha üstündürler. Bu hissi güçlülüğün, beraberinde getirdiği yan zaaflar var. Bu zaaflar hususunda şuurlu olunmaz, irade ile yönlendirilmez ve tabii hallerine bırakılırsa  sahibini zarara atıcı menfi tezahürleri olacaktır. Resulullah cehennemdeki sayı çokluğunun bu fıtrî zaaftan ileri geldiğini belirtmiştir.

Sözünü ettiğimiz fıtrî zaaf ayet-i kerime ile gündeme getirilmiştir: Onların şehadeti, birçok meselede erkeğin şehadetinin yarısına denktir: "...Erkeklerden iki şahid yapın. Eğer iki erkek bulunmazsa, o halde razı (ve doğruluğuna emin) olacağınız şahidlerden bir erkekle iki kadın (yeter. Bu suretle) kadınlardan biri unutursa öbürünün hatırlatması (kolay olur)..." (Bakara 282). Alimler, ayette geçen "biri unutursa diğerinin hatırlatması" ibaresinin, kadınların hadiseyi zabt yönüyle zayıf olduklarına delil olduğunu, Cenab-ı Hakk'ın bu ibare ile onların zaafına dikkat çektiğini söylerler. Mülk suresinde her şeyin gerçeğini, yaratanın bileceği belirtilir:   اََ يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ    "Yaratan mı bilmeyecek?" (Mülk 14).

Kadınların aklen nakıs olduklarını söylemek; onları levmetmek (kötü söz söylemek), kınamak veya onlara herhangi bir hakaret manası taşımaz. Çünkü  bu, yaratılıştan gelen bir hususiyettir. Bunun zikri,  o zaafın getireceği fitneye karşı uyarma, tedbirli olmaya çağırma gayesini güder. Nitekim, abdest sırasında hususi dikkat sarfedilmediği takdirde kuru kalma tehlikesine maruz olan ökçeler için Aleyhissalâtu vesselâm   وَيْلٌ لَِعْقَابِ مِنَ النَّارِ   "Ateşte yanacak o ökçelere yazık!" demiştir. Aslında sadece  ökçeler değil, diğer abdest uzuvlarına da "ateşten yazık!" var. İyi yıkanmazlarsa. Bu "iyi yıkanma" riskinin acı neticesi, iyi  yıkanmama tehlikesine en ziyade maruz olan ökçeler zikredilerek gündeme getirilmiş, dikkatlere arzedilmiştir.

Kadınlar,  kendilerini çokça ateşe atan zaaflarından bîhaber olduklarını "Niye cehennemliklerin çoğunu kadınlar teşkil ediyor?" şeklindeki sorularıyla ortaya koymuş olmaktadır.

Dikkat çekeceğimiz bir incelik, hadiste  kadınların  aklen nakıs olmaları sebebiyle ateşle tehdit edilmemiş olmalarıdır. Ateş tehdidi, "kötü sözü çok yapmaları", "kocalarına karşı küfranları", "erkeklerin aklını çelici olmaları" sebebiyle yapılmıştır.

Aynı şey dinî  noksanlık için de söylenebilir.  Bu  da fıtrî bir durumun neticesidir. Hayız halinde Allah'ın yasaklaması ile namaz kılmazlar, oruç tutmazlar, dolayısıyla bu hal dahi onlar hakkında bir levm, bir ayıplama tahkir ifade etmez. Kâmil ve nakıs olma işi nisbî  bir durumdur. Ekmele nisbeten "kâmil" de noksan sayılır. Öyleyse hayız halinde  namaz kılmayan kadın, kılana nisbetle dinen nakıstır. Burada şöyle bir soru akla gelir:  Nasıl ki, hasta kimse, sağlıklı iken  kıldığı nafilelerin sevabını, hastalık sebebiyle kılamasa da aynen aldığı gibi, hayızlı kadın da, Allah'ın emriyle, hayız müddetince kılmadığı namazın sevabını, kılmış gibi alabilir mi?

Nevevî bu soruya: "Zahire göre alamaz" diye cevap verir ve şöyle devam eder: "Hayızlı ile hasta  arasında  şu fark var; hasta kimse sağlıklı  iken nafilelerini devam etmek niyetiyle yapmakta idi,  hayızlı böyle değildir.""

(Kütüb-i Sitte Şerhi, İbrahim Canan, Akçağ Yay. c.15, s.183-184)