RİSALE-İ NUR

29.07.2025

5

İsraf ve Cimriliğin Birbiriyle Alakası

İktisad Risalesi'nde cimrilik, israf ehli kişilerin bir özelliği olduğu söyleniyor. İsrafla cimriliğin nasıl bir alakası vardır? Bediüzzaman Hazretleri ne demek istemiştir?

* *

*** ***

04.08.2025 tarihinde sordu.

Cevap

Dikkat edilirse İktisat Risalesi Beşinci Nükte'nin baş kısmında Üstad Bediüzzaman, israfçı bir kısım insanların iktisat ehlini cimrilikle itham ettiklerini ifade eder. Hz. Üstad bu nükte ile israfçıların bu yanlış düşüncelerini tashih edip düzeltiyor. İsrafçıların iddialarının tam aksine cimriliğin iktisat edenlerin bir özelliği değil israf edenlerin bir özelliği olduğunu savunuyor. Zira iktisat sünnet-i seniyeye göre yaşamaktır. Cimrilik sünnete muhaliftir. Kur’an’da ve hadislerde kötülenmiştir. İktisat cimrilik değildir ve olamaz. Çünkü bu güzel haslet (iktisat) bu kötü hasletle (cimrilikle) bağdaşmaz. İsraf ise hem Kur’an’da hem de sünnet-i seniyede kötülenmiştir. Bu cihetle cimrilik ve benzeri kötü özellikler iktisada değil israfa yakındır. Her ne kadar zahiren iktisat cimrilik gibi gözükse de işin aslı öyle değildir. Her ne kadar israf cömertlik gibi gözükse de işin özü öyle değildir. İsrafın içinde özünde mahiyetinde neticesinde cimrilik vardır. Zahiren müsrif cömert gibi gözükse de işin aslı öyle değildir.

Şöyle ki; cimri, yerli yerinde harcama yapmayan cömert ise yerli yerinde harcama yapan kimsedir. İktisat ehli cömerttir. Gerektiği yerde harcama (ikram, tasadduk, ziyafet vs.) yapar, gerekmediği yerde harcama yapmaz. Müsrif ise zahiren eli açık gibi olsa da aslında nerede harcama yapacağını tam bilmediği için savurganlığa israfa ve gereksiz harcamaya müptela olur. İsraf ile savurduğu malını kısa zamanda kaybeder. Dilenci durumuna düşer. Eğer hatasını anlarsa geri döner. Hatasını anlamazsa zillet ateşine düşmemek ve malını bir daha kaybetmemek adına cimriliğe sarılır. Bu suretle israf ile cimriliğe bir yol açmış olur.

İsraf bir aşırılıktır. Cimrilik de başka bir cihette aşırılıktır. Zaten çoğu zaman aşırılıklar aşırılıklardan çıkarlar. Her aşırılık başka bir aşırılığa gebedir.

Bediüzzaman Hazretleri bu nükte ile alışılmış bir yanlışı düzeltmektedir. Müsrif (israf eden kimse), nimetin kıymetini takdir etmeyen nimeti heder eden kimsedir. Hayırda, iyide, güzelde kullanmaz. Olması gerektiği gibi harcamaz. Yanlış bir şekilde sarf eder. Kötü bir surette harcar. Çirkin bir tarzda kullanır. Yani tüketmesi gerektiği şekilde tüketmez. Tüketmemesi gerektiği şekilde tüketir. Cimri, bir nimeti sarf etmesi gerektiği yerde sarf etmeyendir. Dolayısıyla bu nokta-i nazardan baktığımız zaman, müsrif manevi bir cimridir. Çünkü hayırlı bir surette güzel bir şekilde sarf etmemiştir. Yani vermesi gerektiği gibi vermemiş, sarf etmesi gereken şekilde sarf etmemiştir. Kendi hissiyatına ve keyfine göre harcama yapmıştır.


Paylaş

Facebook'ta paylaş

Whatsapp'da paylaş

Yorumlar (0)

Yorumunuz

Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız