Allah'ın sıfatlarını izah eder misiniz?

ALLAH’IN SIFATLARI

       Cenab-ı Hak, Kur’an-ı Kerim’de bir kısım sıfatlarla kendisini bize tanıtmıştır. Bu sıfatlar da selbî(tenzihî), subutî ve fiilî olmak üzere üç kısma ayrılır.

SELBÎ (TENZİHÎ) SIFATLAR

       Allah’ın yüceliğini ifade eden sıfatlardır. Bu sıfatlar Allah’a mahsus olup, başka varlıklarda bulunmayan sıfatlardır. Allah, eksiklik ve kusur ifade eden her şeyden münezzehtir.

      Selbi (Tenzihî) sıfatlar şunlardır: Vücud, Kıdem, Bekâ, Vahdâniyet, Muhalefetün lil-Havâdis, Kıyâm bi-Nefsihi’dir.

1- Vücud

      Var olmak demektir. Allah’ın varlığı başkasının varlığına muhtaç değildir. Varlığı zorunlu olup, yokluğu mümkün olmayan ve yokluğu düşünülemeyen demektir.

2. Kıdem

      “Allah’ın varlığının bir başlangıcı olmaması” demektir. Allah ezelidir. Yani daha önce yok iken sonradan meydana gelmiş değildir.

Cenab-ı Hak Kur’ân-ı Kerimde, “O, Evveldir, Ahirdir”[1] buyurur.

Peygamberimiz (sav) de “Allah var idi ve başka bir şey yok idi.”[2]  buyurmuştur.

3. Beka

      Allah’ın varlığının daimi olması demektir. Yani O’nun varlığının sonu yoktur. Bütün varlıklar fani, Allah ise bakidir.

Kur’an-ı Kerimde bu konu ile ilgili, “Yeryüzünde bulunan her şey fânîdir, gelip geçici, yok olucudur. Ancak celal ve ikram sahibi Rabb’inin varlığı bâkîdir, ebedidir, son bulmaz."[3] buyrulmaktadır.

4. Vahdaniyet

      Allah’ın bir olması demektir. Onun eşi, benzeri ve ortağı yoktur. Kuran-ı Kerim’de: “İlahınız olan Allah ise tek bir ilahtır. O, Rahman ve Rahim olan Allah’tan başka ilah yoktur.”[4] buyrulmaktadır.

      Nasıl ki değişik eller bir işe karışsa, o iş karışır. Mesela bir memlekette iki padişah, bir şehirde iki vali, bir köyde iki muhtar bulunmaz. Yoksa o yerlerin her işinde bir karışıklık meydana gelirdi. Aynen bunun gibi, kâinatı idare eden zat bir olmasaydı, kâinattaki düzen bozulur, karışıklıklar çıkardı. Kuran-ı Kerimde: “Eğer yerle gökte Allah'tan başka ilahlar olsaydı, yer ve gökler bozulurdu (intizam-düzen kalmazdı.)”[5] buyurmaktadır.

5. Muhalefetün lil-havadis

      Allah’ın hiçbir şeye benzememesi demektir. Allah yarattığı hiçbir varlığa benzemediği gibi, aklımıza, fikrimize ve hayalimize gelen hiçbir şeye de benzemez. Kuran-ı Kerim: “O'nun benzeri hiçbir şey yoktur.”[6] buyurmaktadır.

   Bir usta yaptığı binaya veya bir mühendis yaptığı bilgisayara benzemediği gibi, Allah da yarattığı hiçbir şeye benzemez.

6. Kıyam bi-nefsihi

      Allah’ın,  varlığı ve varlığının devamı için başkalarına muhtaç olmaması demektir. Çünkü Allah’ın varlığı kendindendir.

   Örneğin, biz bir aynanın karşısına geçtiğimizde, aynada görüntümüz oluşur. Bu görüntü var olabilmek için bize muhtaçtır. Biz ise var olmak için ona muhtaç değiliz. Kâinat da bir ayna gibidir. Allah kâinatı yoktan var eder ve varlıkta tutar. Allah kâinata muhtaç değil, fakat kâinat var olabilmek için Allah’a muhtaçtır.

 SUBUTİ SIFATLAR

      Subuti sıfatlar; Allah’ı, ‘hayat sahibidir, bilendir, işitendir, görendir’ gibi olumlu manalarla anlatan sıfatlardır. Bu sıfatlar yaratılan varlıklar için de kullanılabilir. Fakat bu sıfatlar Allah da sınırsızdır. Diğer varlıklara ise, Allah tarafından sınırlı olarak verilmiştir.

       Bu sıfatlar; hayat, ilim, irade, kudret, semi’, basar, kelâm olmak üzere yedi tanedir.

1. Hayat

      “Diri olmak, canlı olmak ”demektir. Allah’ın hayatının başlangıcı ve sonu yoktur. Ölmek, fani olmak O’nun hakkında imkânsızdır. Bütün canlılara hayatı veren de Allah’tır. 

Kuran-ı Kerim’de: “Allah, (öyle bir zattır ki) O'ndan başka ilah yoktur. O, Hay’dır (hayat sahibidir), Kayyûm’dur.”[7] buyrulmaktadır.

2. İlim

      İlim, bilmek demektir. Allah, görünen-görünmeyen, olmuş-olacak her şeyi bilir. İnsanın ilmi zaman, mekân ve unutmak gibi engellerle sınırlıyken, Allah’ın ilmini hiçbir şey sınırlayamaz.

Kur’ân-ı Kerîm’de: "İçinizde olanı gizleseniz de açıklasanız da Allah onu bilir. Göklerde olanları da yerde olanları da bilir. Allah’ın her şeye gücü yeter."[8], “Muhakkak ki Allah, ilmiyle her şeyi kuşatmıştır.”[9] buyrulmuştur.

3. İrade

      İrade, dilemek demektir. Allah, istediğini istediği gibi yapar. Bizim her istediğimiz gerçekleşmeyebilir. Fakat Allah’ın her dilediği olur, dilemediği hiçbir şey de olmaz.

   Mesela Cenâb-ı Hak, bizleri başka bir varlık olarak değil de; en şerefli bir varlık olan, insan olarak yaratmayı irade etmiştir. 

    Kur’ân-ı Kerim’de:“De ki: Ey mülkün (gerçek) sâhibi olan Allah! Dilediğine mülkü verirsin, dilediğinden de mülkü çeker alırsın! Hem dilediğini azîz edersin, dilediğini de zelîl kılarsın! (Her) hayır (ancak senin) elindedir!”[10] buyrulmuştur.

4. Kudret

      Allah’ın istediği her şeyi yapmaya ve yaratmaya gücünün yetmesi demektir. Allah’ın gücü sınırsızdır. Allah’ın kudretine nispetle az ile çok, büyük ile küçük arasında hiçbir fark yoktur. Allah’ın bir şeyi yapması diğer bir şeyi yapmasına engel değildir. Bundan dolayı Allah bir anda sayısız işleri yapabilir.

      Kuran’da: “Şüphesiz ki Allah, her şeye hakkıyla gücü yetendir.”[11] buyurmaktadır.

5. Sem’

      İşitmek demektir. O’nun işitmesinde bir sınır yoktur. Her dertlinin âhını, her muhtacın her türlü duasını işitip şefkat eder, cevap verir, memnûn eder. Kuran’da: "Allah şüphesiz her şeyi işitendir."[12] buyrulmuştur.

6. Basar

      Görmek demektir. Allah her şeyi görür. O’nun görmesine hiçbir şey engel değildir. Allah’ın yarattığı varlıkların görmesi, onları yaratan zatın da gördüğünü ortaya koymaktadır. Gözü veren zât, hem gözü görür, hem gözün gördüğünü de görür, sonra yaratır. Bu da her şeyin gören bir zat tarafından yapıldığını gösterir. Kur’an-ı Kerim’de:“Allah ne yapıyorsanız hakkıyla görendir.”[13] buyrulmaktadır.

7. Kelâm

      Kelâm, konuşmak demektir. Allah bizim gibi konuşmak için harf, kelime, dil gibi vasıtalara muhtaç değildir. Allah’ın bildirdiği vahiyler, indirdiği kitaplar ve varlıklara ettiği ilhamlar kelam sıfatının örnekleridir. Allah, kelâm sıfatıyla emirler, yasaklar ve haberler verir.

      Kuran’da: “Allah bir insanla ancak vahiy yoluyla veya perde arkasından konuşur. Yahut da bir elçi gönderir de izniyle ona dilediğini vahyeder. Şüphesiz ki O çok yücedir, hüküm ve hikmet sahibidir.”[14] Buyrulmaktadır.

 FİİLΠ SIFATLAR

      Allah'ın kâinatı nasıl yarattığını ve idare ettiğini anlatan sıfatlardır. Allah’ın birçok fiilî sıfatları vardır. Yaratmak, yaşatmak, rızıklandırmak, nimet vermek, hayat vermek, şifa vermek gibi bütün bu işler Allah’ın fiilî sıfatlarındandır.

Birkaç örnek verecek olursak:

Halk: Yaratmak demektir. Bütün varlıkları yaratan Allah’tır.

İhya: Allah’ın diriltmesi ve can vermesi demektir.

İnşa: Yoktan var etmek demektir.

İmate: Allah’ın varlıkların dünyadaki hayatına son vermesi demektir.