Herşeyin ol emri ile olması, meallerde "biranda olmak" şeklinde geçiyor. Fakat kainatta görülen nizamda bir aşamalık ve süreç söz konusu. Öyle ise mana nasıl anlaşılmalı?

Allahu Teala Hazretleri Kur'an'da, "Bir şeyi(n olmasını) dilediği zaman, O’nun emri, ona sâdece “Ol!” demektir, (o da) hemen oluverir." (Yasin, 82) diye buyuruyor.

Yani, olması gereken şeyin vakti geldiğinde ona ol der ve o hemen oluverir.

Fakat pek çok canlı türleri gözümüzün önünde yavaş yavaş yaratılıyor. Bu da, "hani ol dediğinde hemen oluveriyordu?" düşüncesini akla getiriyor.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, sizin de temas ettiğiniz gibi, yaratılışın belirli bir tedricilik ile yani aşama aşama meydana geldiğidir.

Mesela, ana karnındaki bir bebek, çeşitli aşamalardan geçerek tam dokuz ayda yaratılır. Hiçbir canlı, yokken aniden yaratılmaz. Öyle olsaydı, Allah'ın hikmetine ve dünyadaki imtihan sırrına aykırı bir durum olurdu.

Maksad şudur: Allah'ın yaratma adeti kademe kedeme olduğu için, yaratılış kademelerinden sırası gelen herbiri için Allahu Teala "ol" diye emreder ve o mertebe anında yine Allah'ın kudreti tarafından yaratılır.

Zaten ayette, bir şeyin olmasını murad ettiği zaman" diyor. Yani Allah hangi mertebeyi yaratmayı murad ettiyse o zaman o mertebeye ol diyor.

Bunun aksi olmuyor. Yani Allah bir canlının meydana gelişinin bütün mertebelerini birden yaratmayı murad etmiyor ve hepsine birden ol demiyor. Böylelikle de canlılar birden yaratılıp da ortaya çıkmıyor, tedrici olarak, aşama aşama yaratılıyor.