Din ile alakalı soruların cevaplarında “Alimlerin görüşü” veya “Alimlerin şu şekilde icması vardır” tarzında ifadeler yer alıyor. Peki bizler âlimi nasıl tanıyacağız? Bir zatın sözünün diğerlerinin sözüne tercih ettiren sebep nedir? Ve O zatın hükmünün kabul edilmesi, muteber olması neye bağlıdır?

Öncelikle bizlere âlimleri tanıtan en önemli şey onların eserleri ve oradaki görüşleridir. Onların görüşlerinin Kur'ân'a ve sünnete olan uygunluğu, sahabenin ictihadlarına ve görüşlerine uygunluğu, akıl ve nakil dengesinde ifrat ve tefrit etmeden istikametli fikirlere sahip oluşları bu âlimlerin makbuliyyetini bize işaret vermektedir.

Bununla beraber bu âlimlerin görüş ve fikirlerinin kendinden sonra gelen diğer ilim ehli tarafından araştırılması, tahkik edilmesi bu âlimleri daha da muteber kılmışdır. Örneğin İmam Buharî hadis âlimi olarak kabul edilmektedir. Bu sahada çok titiz çalışmış, harika eserler ortaya çıkarmıştır. Kendinden sonra, bu sahanın otoriter isimleri eksiksiz olarak onun eserinin Kur'ân'dan sonra itibar edilecek en güvenilir ikinci kitap olarak kabul etmişlerdir. Onun bu eserleri binlerce cilt kitaplarla şerh edilmiş, bunun neticesinde kitabın tamamının mükemmel olduğu ortaya çıkmıştır. Bu da imam Buhari'nin büyük bir âlim olduğunu o çağdan beri bize her an göstermektedir.

Bir diğer örnek de Bediüzzaman Hazretlerini verelim. Yaklaşık 20 cilt kitap telif etmiş, bu kitapların her birisinde aklî ve mantıkî deliller ile islâmî meseleleri ele almıştır. Bu eserleri gerek insanlar tarafından gerek mahkemeler tarafından didik didik incelenmiş, buna rağmen ne islâmî bir meselede, ne sosyal bir meselede, ne de şahsî bir meselede Kur'ân ve sünnete uymayan, toplum ve ahlak kurallarına muvafık düşmeyen, akıl ve mantık kurallarına ters olan bir bilgi bulunamamıştır. İçerisinde bilgilerin her birisi nakil, mantik ve akıl muvazenesinde, delillerle izah edilmiştir. Bu da onu, henüz erken dönemlerde halk ve diğer âlimler nazarında değerli kılmış ve bu güne kadar otoriter ve sağlam bir âlim olarak vasıflandırılmıştır. İmam Âzam, İmam Şafî, İmam Maturîdî, İmam Eşâri, Fahreddin Razi, Suyutî, Taftazanî, İmam Gazzali, Ömer Nasuhi Bilmen vb. bir çok âlim bunun diğer misalleridir.

Özetle; iyi niyetli, istikametli ve görüşleri kabule değer âlimlerin kimler olduğunun tespiti, Kur'ân ve sünnete uygunluk; akıl ve nakil muvazenesi; sahabe ve tabîin ulemasına uygunluk ile ölçülebilir. Ancak bunu yapabilmek herkesi için mümkün değildir. Ciddi bir ilmî altyapıya ihtiyaç vardır. Kur'ân'a ve sünnette ciddi vukufiyyet gerekmektedir. Bu sebeple en güzeli güvendiğiniz ehl-i sünnet bir ilim ehlinden hangi âlimlerin eserlerinin okunması noktasında tavsiye almaktır.