Gelecekle alakalı söylenecek her bir cümlede inşallah denmesi gerekir mi? Telefondan mesajlaşırken de her plan ve düşüncemde yine inşallah demem gerekir mi? Burada ölçü nedir?

Âlimler, kişinin gelecekte yapmayı tasarladığı işlerden söz ederken o tarihte sağ olup olmayacağını, herhangi bir engelle karşılaşıp karşılaşmayacağını, ayrıca o işe muvaffak kılınıp kılınamayacağını bilemediğinden, meşrû/helal işlerde daima inşallah demesinin gerektiğini belirtmişlerdir.

Kur’ân-ı Kerîm’de Hz. Peygamber’e (sav), Allah’ın dilemesine bağlamadıkça hiçbir şey hakkında, “Şunu yarın yapacağım” dememesi emredilmiştir.[1] Kur’an’da inşallah tabirinin yer aldığı âyetler mevcuttur. Hz. Yûsuf’un (as) ebeveynine ve kardeşlerine,[2] Hz. Mûsâ’nın Hızır’a (as),[3] Hz. Şuayb’ın (as) sekiz yıl yanında çalışmasını istediği Hz. Mûsâ’ya (as)[4] hitap ederken inşallah dediği, Hz. İsmâil’in (as) de kendisini rüyasında boğazladığını gören babasına Allah dilediği takdirde sabredenlerden olacağını söylediği[5] ve Hudeybiye’den sonra Resûl-i Ekrem’in (sav) rüyası doğrulanıp Müslümanların Allah’ın izniyle Mescid-i Harâm’a girecekleri[6] bildirilmiştir.

Yeryüzünde, Allah’ın mülkünde, Allah’tan başka kimsenin aslında yapabileceği hiçbir şey yoktur. Ne yapılabiliyorsa, iyi veya kötü o, Allah’ın iradesiyle, o işe izin vermesiyle olmaktadır. Bunun için Müslüman bir iş yapmayı istediği zaman, bir iş yapma planı üzerindeyken bilir ve inanır ki Allah izin verirse o işi yapabilir. Allah’ın izin vermediği hiçbir işin yapılabilirliği yoktur. Müslüman, bir işi yaparken bu inanç üzerine olduğundan Müslümanın ağzında, yarın şuraya gideceğim sözü, Allah izin verirse eğer yarın şuraya gideceğim, şeklinde olmalıdır. ‘Allah izin verirse’ demenin ifadesi ‘inşaallah’tır. Yarın inşaallah şuraya gideceğim, yani yarın ben şu işi yapmanın planı üzereyim, Allah da izin verirse bu işi ben yapacağım demektir. Müslüman yapmayı istediği ve kendisi açısından artık yapılmasının sakıncası olmayan işler için inşaallah der. Yapılması mümkün olmayan ya da kişinin aslında yapmayı planlamadığı, yapamayacağını bildiği şeyler için inşaallah demesi uygun değildir.

Dua ederken doğrudan bir istekte bulunurken, Allah'ın lütuf ve keremine güvenerek kesin bir ifadeyle dua etmenin daha uygun olduğu da belirtilmiştir. Kaynaklarda, "Allah'ım! Dilersen beni mağfiret buyur, dilersen bana rahmet et.' demesin. Bilakis isteğini kesin bir şekilde istesin. Çünkü Allah'ı hiç kimse zorlayamaz" şeklinde kesin bir dille istemenin sünnet olduğu vurgulanmaktadır. "Dua’da Allah’ım dilersen ver demeyin" şeklinde bir ifade bulunmaktadır.[7]